De energietransitie wordt gezien als de overgang van fossiele brandstof naar duurzame alternatieven. Dit houdt in dat er minder afhankelijkheid is van fossiele brandstoffen en er meer gebruik wordt gemaakt van hernieuwbare energiebronnen, zoals zon, wind en water. Deze transitie van het opwekken van energie door verbranding met olie, gassen en koolstoffen, moet ervoor zorgen dat er minder tot geen opwarming van de aarde.

Het belangrijkste doel van de energietransitie is het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, met name CO2. Deze uitstoot is een belangrijke oorzaak van klimaatverandering en leidt tot allerlei negatieve gevolgen, zoals extreme weersomstandigheden, overstromingen en droogte. Door de energievoorziening te verduurzamen, kan een land of regio dus een belangrijke bijdrage leveren aan het terugdringen van klimaatverandering.

Sinds het opstellen van de klimaatambities in Parijs, heeft de politiek zichzelf ook het e.e.a. opgelegd. De Nederlandse overheid heeft een aantal doelstellingen opgesteld voor de energietransitie. Zo wil men in 2050 een CO2-neutrale energievoorziening hebben en in 2023 14% van de totale energiebehoefte uit hernieuwbare energiebronnen halen. Dit wil de politiek bereiken door het stimuleren van de energietransitie met nieuwe wet- en regelgeving, subsidies en beleidsnota’s. Dit is een flinke uitdaging, aangezien Nederland nu nog voor een groot deel afhankelijk is van aardgas.

Deze energietransitie is een grote maatschappelijke verandering van energiesysteem. Het gaat om vernieuwing van het gehele systeem: investeren in nieuwe processen en producten. Het nieuwe systeem moet vraag en aanbod op een andere manier gaan bedienen. Cruciaal hierin is het overheidsbeleid om innovatieve oplossingen te ondersteunen. Juist in de beginfase van nieuwe processen of producten moet er veel getest worden om te komen tot betaalbare en efficiënte alternatieve systemen. Ook moet de maatschappij, bedrijven en particulieren, vertrouwen krijgen in deze nieuwe systemen. Zo is er bijvoorbeeld veel aandacht voor de ontwikkeling van windenergie op zee. De Nederlandse kust biedt hierdoor veel kansen voor de opwekking van elektriciteit uit de wind. Er zijn al diverse windparken op zee in aanbouw of gepland. Daarnaast is er ook veel aandacht voor zonnepanelen. Er zijn steeds meer huizen en gebouwen die zonnepanelen hebben, waardoor er steeds meer elektriciteit wordt opgewekt uit de zon. Ook wordt er onderzocht hoe zonnepanelen het beste op grote schaal ingezet kunnen worden, bijvoorbeeld in landbouwgebieden of op daken van grote gebouwen.

Tijdens de energietransitie is het van belang dat er altijd balans is in het energiesysteem. Zo moet er ten alle tijden voldoende aanbod zijn van warmte, brandstof en elektriciteit. Dit is de leveringszekerheid waar Nederland zo bekend om staat. Het wisselende aanbod van duurzame zonne- en windenergie, maakt dit uitdagend. Daarnaast is het belangrijk om te werken aan de efficiëntie van de energieopslag. Omdat hernieuwbare energiebronnen vaak afhankelijk zijn van weersomstandigheden, is het belangrijk om opgewekte energie te kunnen opslaan voor momenten dat er geen opwekking plaatsvindt. Hierdoor kan er beter worden ingespeeld op pieken en dalen in de energievraag. Er wordt daarom veel onderzoek gedaan naar nieuwe opslagmethoden zoals batterijen en waterstofopslag.

In de energietransitie is veel ruimte weggelegd voor nieuwe technieken en technologieën. De zonnepanelen en windturbines zijn al niet meer weg te denken uit de Nederlandse steden en landschappen. Ook ligt er een grote rol weggelegd voor energieopslag, kernenergie, waterstof en/of energie uit biomassa. Nog niet alle technieken zijn op grote schaal toe te passen. Willen we naar een nieuw systeem, dan zal er voor al deze nieuwe technologieën een rol zijn weggelegd.

Juist een combinatie van nieuwe technieken biedt slimme kansen voor de energietransitie. Denk bijvoorbeeld aan het produceren van groen gas uit biomassa, het gebruik van de batterijen in elektrische auto’s voor het fluctuerende aanbod aan stroom uit wind- en zonne-energie of het gebruiken van aardwarmte en restwarmte van bedrijven in warmtenetten.

Naast de ontwikkeling van technologieën, speelt ook de energieopslag een belangrijke rol in de energietransitie. Er wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van batterijen, zodat er meer elektriciteit opgewekt kan worden uit hernieuwbare bronnen. Hierdoor kan er ook beter worden ingespeeld op pieken en dalen in de energievraag.

Het verduurzamen van de transportsector is ook een belangrijk onderdeel van de energietransitie. Er wordt hard gewerkt aan het ontwikkelen van elektrische voertuigen, zodat er minder afhankelijkheid is van brandstof uit fossiele bronnen. Ook wordt er gekeken naar alternatieven voor de benzine- en dieselauto, zoals waterstofauto’s. Hierdoor kan de uitstoot van broeikasgassen in de transportsector worden verminderd.

Het Nederlandse energiesysteem kan in deze energietransitie natuurlijk niet los gezien worden van de landen om ons heen. Het energiesysteem is al jaren verbonden met onze buurlanden. Nederland kan hier zijn voordeel mee doen door bijvoorbeeld technische ontwikkelingen uit het buitenland te halen, samenwerking zoeken om te werken aan een nieuwe infrastructuur, de kansen op de energiemarkt pakken door Nederlandse bedrijven met slimme innovaties. Daarnaast is het dé manier om het elektriciteitsaanbod van zon- en windenergie beter te verdelen op het grotere Europese energienet.